Dikkat Eksikliğinde Mindfulness

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda (DEHB) ilaçsız tedavi seçenekleri her geçen gün artmaktadır. DEHB tanısı olan kişiler ilaç dışında alternatif tedavi yöntemleri aramaktadır. Bunun en önemli nedeni laca bağımlı olmak istememektedir.  DEHB tedavisinde kullanılan ve araştırmalarla etkinliği desteklenen bir seçenek Minfulness’dır.

Mindfulness düşünceleri, duyguları ve bedensel duyumları fark etme yeteneğidir. Bulunduğumuz yerde ve o anda,  kendimizde ve çevremizde olanların farkında olmaktır. Mindfulness iki mekanizmadan oluşur. İlk olarak dikkat amaçlı bir şekilde şu ana yönlendirilir. Daha sonra şu anda deneyimlenen her şeye  açıklık, merak ve kabul ile yaklaşılır.

DEHB olan çocuk ve yetişkinlerin günlük hayatta karşılaştıkları en önemli sorunlar dikkatini sürdürme ve öz düzenleme becerileri ile ilgilidir. Mindfulness kişilerin bu sorunlarla baş etmelerinde yardımcı bir beceridir.

Mindfulness uygulamalarından olan meditasyon ve DEHB olan kişiler bir araya geldiği düşünüldüğünde akıllarda soru işaretleri oluşması normaldir. Çünkü dürtüsel davranan, yerinde duramayan bir kişi nasıl meditasyon yapabilir? Nasıl uzun süreler boyuca hareketsiz kalabilir? DEHB olan kişilerle yapılan meditasyon uygulamasında süreç, bu kişilere uygun şekilde planlanır. Örneğin ilk başta 5 dk meditasyonla başlanıp daha sonra bu süre 20 dakikaya çıkarılır. Eğer kişi oturarak meditasyon yapmakta zorlanıyorsa yürüyerek meditasyon yapması önerilir. Kişi uyum sağladıkça pratiğin dozu arttırılır.

Mındfulness Uygulamaları DEHB Olan Kişilere Nasıl Yardımcı Olur? 

•  Mindfulness uygulamaları, kişinin kendini gözlemlemesini ve stresli durumlarla olan ilişkisini gözden geçirmesini sağlar.
• İçinde bulunulan duygu durumunun fark edilmesi sağlanarak dürtüsel davranışın azaltılmasına yardımcı olur.
• Günlük aktiviteler sırasında dikkatin an be an nerede olduğu far edilir.
• Bize hakim olan duygunun gelip geçici olduğunu kabul etmeyi öğretir. Duygularının (endişe, üzüntü, korku vb.) kalıcı olmadığını fark eden kişi davranışlarını düzenlemek için kendine zaman yaratabilir. Düşünmeden ani hareket etme yani dürtüsel davranış azaltılmış olur.
• Dikkat dağıtıcılara karşı koymayı sağlar.
• Özgüven sorunlarına da odaklanılır. Olumsuz duygular değiştirilmeye ya da açıklanmaya çalışılmadan sadece gözlemlenir.
• DEHB olan bireylerin  kişiler arası iletişimde karşıdaki kişinin sözünü kesme eğilimi vardır. Mindfulness uygulamaları ile kişi  söz kesmeye sebep olan dürtülerinin farkına varır. Daha sonra aynı dürtü belirdiğinde bu dürtüye karşılık vermeme özgürlüğüne kavuşur.

Çalışmalar mindfulness uygulamalarının  DEHB olan kişilerin beyinlerinin genellikle zarar gören bölgelerinde nöroplastik değişime sebep olduğunu söylemektedir. Plastisite beynin kendini yenileme ve geliştirme kapasitesine sahip olması demektir. Nöroplastisite ile yeni nöron ağları oluşmakta ve beyin hem yapısal hem de fonskiyonel olarak şekil değiştirmektedir.  DEHB’de mindfulness uygulamarının etki mekanizması, nöroplastisite ile bu bölgelerdeki aktivitenin azalması ve sinir bağlantılarının sayısının artması şeklinde açıklanmaktadır.