Depresyon Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?
Depresyon tedavisi seçeneklerinden Bilişsel Davranışçı Terapi son yıllarda en etkili tedavi yöntemlerinden biri olarak görülmektedir. Hem depresyon belirtilerinin azaltılmasında hem de tedavi edilen depresyonun yeniden ortaya çıkmasını önlemede umut veren sonuçlar vermektedir. Bilişsel davranışçı terapi ile depresyon tedavisi ilaç tedavisinin yerine alternatif olarak uygulanabilecek en önemli tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir (Drissen & Hollon, 2011). Peki depresyon nedir ve nasıl tedavi edilir?
Depresyon Nedir?
Depresyon kişinin normal hayatından kopmasına sebep olan bir duygu durum rahatsızlığıdır. Kişi kendini eski halinden çok farklı görür. Davranışları, düşünceleri ve duyguları eskisi gibi değildir. Yaşamında koyu bir olumsuzluk gölgesi vardır. Yemek yemeği çok seven bir kişi artık yediği hiç bir şeyden zevk almadığını söyler. Gezmek, yeni yerle görmek en büyük hobisi olan bir kişi için yataktan çıkmak bile çok zordur. İlgili ve çocuğunu çok seven bir anne için çocuğuna bakım vermek çok zorlaşır ve çocuğunu ihmal etmeye başlar. Bütün bu senaryolarda kişi eski davranışlarından çok farklı davranmaya başlamıştır ve yakınları sıklıkla artık eskisi gibi olmadığından şikayet etmeye başlar. Peki kişinin hayatını bu denli değiştiren şey ne olabilir? Bu sorunun cevabı için bir duygusal bozukluk olan depresyonun ne olduğunu anlamaya çalışarak başlayabiliriz.
Depresyonun Dört Temel Öğesi
Depresyon tablosunda kişide hakim olan dört önemli öge vardır. Bunlar bilişsel üçleme, olumsuz otomatik düşünceler, mantık hataları ve işlevsel olmayan temel inançlardır.
Bunlardan birincisi kişinin kendini, dünyayı ve geleceği olumsuz algılamasıdır. Kişi kendini değersiz, yetersiz olarak algılar. Gelecek çok karanlıktır ve hayat aşılamayacak güçlüklerle doludur.
İkincisi olumsuz otomatik düşüncelerdir. Bu düşünceler kişi farkında olmadan çabuk ve otomatik bir şekilde ortaya çıkar ve duygu ve davranışları etkisi altına alır.
Üçüncüsü bilgi işlemedeki mantık hatalarıdır. Mantık hataları, kişinin kendisini, çevresini ve geleceğini olumsuzluklarla dolu olarak görmesinde büyük rol oynar. Depresyondaki kişilerin gün içinde bir çok kere tekrarladıkları mantık hatalarına verilebilecek örnekler:
- Bugün her şey ters gitti, hiç iyi bir şey olmadı. (Seçici olarak sadece olumsuzlukları görme.)
- Patronum bana çok kızacak ve beni işten çıkaracak. (Keyfi çıkarımlarda bulunma.)
- Sınavdan iyi not aldım fakat bu sınav çok kolay olduğu içindi. (Olumlu olayları küçümseme)
Bütün bu mantık hataları sağlıklı kişilerde de görülür fakat problem bu hatalar kroniklik kazandığında ve sıklıkla ortaya çıkmaya başladığında görülür.
Sonuncu ve dördüncü ise olumsuz temel inançlardır. Olumsuz temel inançlar otomatik düşünceleri besler. Örneğin eğer bir kişinin ”Hayatta başarılı olmak için hayatındaki her alanda başarılı olmalıyım.” şeklinde bir temel inancının olduğunu düşünelim. Bu kişinin başarı hissini hissetmesi olumsuz temel inancı tarafından sıklıkla engellecektir. Bilişsel Davranışçı Terapi ile depresyon tedavisi bu dört öge ile çalışmaktadır.
Depresyon Tedavisinde süreç nasıl olur?
Şimdiye kadar depresyon nedir sorunusunun cevabını vermeye çalıştık. Şimdi de depresyon tedavisinin nasıl bir süreç olduğuna bakalım. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ile depresyon tedavisi süreci her zaman danışanın sorunlarının bir listesinin hazırlanmasıyla başlar. Bu liste terapist ve danışanın ortaklaşa oluşturduğu bir listedir. Problem listesi hazırlamak yaşanan sorunları sınıflandırmaya ve bir düzen içinde olmalarına yardımcı olur.
Depresyon tedavisindeki bir diğer önemli süreç ise danışanın terapiden beklentilerinin açıkça belirlenmesidir. Eğer siz de yaşadığınız sorunlar için terapiye gitmeyi düşünüyor fakat terapiden ne beklediğiniz konusunda kafanız karışıksa, kendinize şu soruyu sorabilirsiniz: ”Böyle kötü hissetmeseydim hangi günlük işleri yapmak isterdim?”. Bu soruya vereceğiniz cevaplar sizin terapiden beklentilerinizi, amaçlarınızı ortaya çıkaracaktır ve terapistiniz ile beraber çalışacağınız alanları belirlemede size yardımcı olacaktır. Bilişsel Davranışçı Terapi her zaman bir amaç doğrultusunda ilerler. Her seansın terapistin ve danışanın ortaklaşa belirlediği bir amacı vardır. Süreç içerisinde bu amaçlar ve beklentiler değişebilir, yerine yenileri gelebilir ya da eski önemini yitirebilir. Bu da terapi sürecinin yaşayan, esnek bir süreç olduğunu göstermektedir.
* Driessen E, Hollon SD. Cognitive behavioral therapy for mood disorders: efficacy, moderators and mediators. Psychiatr Clin North Am. 2010;33(3):537-55.