Mükemmeli İstemek

Mükemmeli istemek (mükemmeliyetçilik), hayali bir çizgiyi aşmak için çabalamaya benzer. Sen bir adım yaklaşırken mükemmellik çizgisi bir adım uzaklaşır. Biraz daha çabalarsam başaracağım diye düşünür, çizgiyi aşmanın mümkün olmadığını asla fark edemezsin. Gösterdiğin hiçbir çaba yeterli değildir. Ne kadar yorucu bir süreç değil mi? Asla ulaşamayacağın bir noktaya ulaşmak için her gün tüm enerjinle çalışmak! Her zaman daha iyisi olduğunu düşündüğün için sahip oldukların ya da yeteneklerin de asla keyif vermez.

Bu açıdan bakıldığında, çoğu zaman toplumda olumlu bir kişilik özelliği gibi görülen ve hatta desteklenen mükemmeliyetçilik, aslında kişiyi içten içe tüketen bir tuzak. Bıraktığı hasarlar nedeniyle ciddiye alınması gereken gerçek bir sorun.

Öte yandan mükemmeliyetçilik ile en iyi olmak için çabalamanın aynı şey olmadığını belirtmekte fayda var. Mükemmeliyetçilik, kusursuz olmak için aşırı çabalamayı, yüksek standartlar belirlemeyi, kendini diğerleri ile kıyaslamayı ve başkalarının değerlendirmelerine ilişkin endişe duymayı içeren bir oluş hali.

Örneğin ertesi gün proje teslimi olan bir çalışanı hayal edin. Projesi neredeyse bitmek üzere ama yeterince iyi olmadığını, daha önce şirkette daha iyi projelerin yapıldığını düşünüyor. Biraz daha çalışırsa en iyi projeyi o yapabilir! O gece sabahlayıp detaylar üzerinde biraz daha çalışmaya karar veriyor. Ancak bütün çabalarına rağmen ortaya çıkan sonuç onu yine tatmin etmeye yetmiyor ve projeyi teslim etmeyi sürekli erteliyor. Projeyi teslim etmemenin verdiği huzursuzluk ve tüm yorgunluğuyla durum oldukça stresli bir hal alıyor. Durumu fark eden patron ise durumdan hiç memnun değil ve sonunda çalışan ciddi bir uyarı ile karşılaşıyor. Şimdi başarısızlık ve pişmanlık duyguları ile baş etmek zorunda.

Bu senaryoda tipik mükemmeliyetçi davranışlarını görebilirsiniz. Kendine yüksek standartlar belirleme (en iyi projeyi teslim etmeliyim), aşırı çabalama (gece uyumadan çalışma), kendini diğerleri ile kıyaslamayı (şirkette daha iyi proje yapan çalışanlar var) erteleme (projeyi teslim edememe).

Peki siz de bir mükemmeliyetçi misiniz?

Eğer aşağıdaki açıklamalar size tanıdık geliyorsa bir mükemmeliyetçi olma ihtimaliniz yüksek.

• Mükemmel olacağını düşünmediğim hiçbir işe başlayamam.
• Benim için asıl değerli olan günün sonunda elde ettiğim sonuçtur. Eğer sonuç olumsuz ise gösterdiğim çabanın hiçbir değeri yoktur.
• Mükemmel sonuca ulaşana kadar o işi bitmiş sayamam.
• Sıklıkla ertelerim ve sonradan pişman olurum.
• Başkalarının kısa sürede tamamlayabileceği işler benim çok fazla zamanımı alabilir.
• % 10 oranında bir hata mutlak başarısızlıktır.
• Başarılı insanlar adına mutlu olmak benim için zordur.
• Kendimi istemsizce başkaları ile kıyaslar ve eleştiririm
• Yüksek standartlarım vardır.

Mükemmeliyetçiliğin tükenmişlik sendromu, depresyon, kaygı bozuklukları, bozulan kişiler arası ilişkiler, iş kaybı, fırsatları değerlendirememe gibi ciddi sonuçları olabilir. Bu nedenle öncelikle mükemmeliyetçiliğin düşüncelerinizi ve davranışlarınızı kontrol edip etmediğini fark etmeli ve yeterince iyi olmayı kabul etmeyi öğrenmelisiniz. Mükemmeliyetçi kişiler, mükemmeli istemek yerine yeterince iyi olmayı kabul etmeyi öğrenmenin özgürleştirici olduğunu söylüyorlar.

Öneriler

• Mükemmel olmaya çabalamanın size maliyeti ne? Yüksek standartlara sahip olmak hayatınızı kısıtlıyor mu? Elinizden geldiğince bu soruları cevaplayan gerçekçi bir liste yapın.
• Hedefleriniz gerçekçi mi? Belirlediğiniz hedefe başka bir arkadaşınızın ulaşmaya çalıştığını görseniz ona devam etmesini mi yoksa daha gerçekçi bir hedef belirlemesini mi söylerdiniz? Düşünün.
• Beklediğiniz sonucu elde edemediniz mi? Hedefinize giden yolun size kazandırdığı başka şeyler (tecrübe, beceri, keyif…) var mı? Fark edin ve çabanız için kendinizi tebrik edin.
• Mükemmeli değil yeterince iyi olanı hedeflediğinizden emin olun.