Erteleme Alışkanlığı Hakkında Doğru Bilinen Yanlış

Erteleme alışkanlığı probleminin (procrastination) zaman yönetimi problemi olduğu şeklindeki genel görüşün aksine, erteleme alışkanlığı duygu düzenleme problemidir.

Carleton Üniversitesi’nde psikoloji doçenti olan Tim Pychyl “erteleme problemi için uygulamalar geliştiren ve ne düşündüğümü bilmek isteyen insanlardan e-postalar alıyorum ve onlara geliştirdikleri uygulamanın işe yaramayacağını çünkü bunun bir zaman yönetimi uygulaması olduğunu söylüyorum” diyor.  Çünkü Tim’e göre sorun tamamen duygu ile ilgili zaman ile değil. Mükemmel hazırlanan yapılacaklar listeleri, zamanı daha iyi yönetmeye yönelik teknikler, görevlerin öncelik sırasına konması gibi becerilerin daha az ertelemeye yardımcı olmaması da bu görüşü destekliyor.

Uygulamaları geliştiren kişilerin zaman yönetimi becerisine odaklanmalarına şaşmamak lazım. Çünkü şimdiye kadar erteleme ile ilgili hakim görüş, bu alışkanlığın zamanı iyi kullanamamaktan kaynaklandığı yönündeydi.

Erteleme alışkanlığı ve duygular birbiriyle nasıl ilişkili?

Eğer yapmamız gereken görevler bizde olumsuz düşüncelere ve buna bağlı olarak olumsuz duygulara yol açıyorsa, bu duygularla baş etmek için erteleme alışkanlığına başvuruyoruz. Yani aslında görevden degil duygudan kaçıyoruz.

Başarısız olmaktan korkmak, en iyisini yapmaya yönelik duyulan baskı, görevin karmaşıklığı karşısında bunalmak erteleme alışkanlığını tetikleyen örnekler.

Ders çalışmamız gerekirken bir bakmışız sosyal medyada gezinmeye başlamışız. Ders çalışmayı ertelememizin sebebi çalışmanın sonucuna bağlı olarak algıladığımız bazı endişelerle ilgili olabilir. Çalışmaya başlarsak hiçbir şey bilmediğimizi fark etmekten korkuyor olabiliriz. Ne kadar çalışsak da başarısız olacağımıza ve işe yaramayacağına inanıyor ve bundan dolayı endişe duyuyor olabiliriz.

Zorlu duygularla nasıl baş edeceklerini söyleyen kişilerin daha az erteleme alışkanlığına ihtiyaç duyduğunu görüyoruz.

Her ertelediğimiz davranış bir problem midir?

Hayır. Hepimiz zaman zaman yapacağımız işleri ertesi güne bırakabiliriz ve bu illa ki bir problem yaratmaz. Öte yandan erteleme alışkanlığı çeşitli zararları olan bir durumdur. Psikolojide erteleme alışkanlığı kelime anlamından çok daha fazlasını ifade eder. Olumsuz sonuçları bilsek de erteleriz. Kendi çıkarlarımızın tersi yönünde hareket ettiğimizi bilsek de ertelemekten vazgeçememek bu alışkanlığı bir probleme dönüştürüyor. Kendi çıkarlarımızın tersi yönde hareket etmek kulağa mantıksız gelse de bu alışkanlığın önemli bir yönü.

Özetle erteleme alışkanlığı zaman yönetimi problemi, tembellik veya zayıf irade demek değil. Dürtüsel olduğumuz veya öz disiplinden yoksun olduğumuz için ertelemiyoruz. Erteliyoruz çünkü duygularımızı düzenlemek için görevden kaçınmayı kullanıyoruz. Kuşkusuz, daha dürtüsel olan veya daha az öz disipline sahip kişiler, bu kısa vadeli olumsuz duygu durumunu erteleme yoluyla hafifletmeye daha yatkın olabilir. Ancak tek başına bir neden değildir.

Pychyl, T. A., & Sirois, F. M. (2016). Procrastination, Emotion Regulation, and Well-Being. Procrastination, Health, and Well-Being, 163-188. doi:10.1016/b978-0-12-802862-9.00008-6