Sosyal fobiniz mi var yoksa utangaç mısınız?
Utangaçlık ve sosyal fobi bazı ortak noktalara sahip olsalar da birbirinden farklı kavramlardır. Sosyal fobisi olan kişiler genellikle “fazla utangaç” kişiler olarak tanınırlar. Ancak sosyal fobisi olan kişilerin yaşadıkları problem utangaç bir kişiliğe sahip olmanın ötesindedir. Sosyal fobiyi ve utangaçlığı birbirinden ayırmak, sosyal fobisi olan kişilerin gerekli yardımı almalarını kolaylaştırır. Sosyal fobinin tedavi gerektiren bir psikolojik sorun olarak ele alınmasını sağlar. Sosyal fobi klinik olarak iyi bilinen, tedavi yolları belli olan bir psikolojik rahatsızlıktır. Her rahatsızlıkta olduğu gibi problemin tanımlanması etkili bir tedavi için ilk adımdır.
Sosyal Fobi olarak da bilinen Sosyal Kaygı Bozukluğu, genellikle utanç verici veya aptalca bir şey yapmaktan, yargılanmaktan veya kötü bir izlenim bırakmaktan duyulan korku nedeniyle sosyal durumlarda hissedilen rahatsızlık ile karakterizedir. Sosyal kaygısı olan kişiler kaygılarının tetiklenme ihtimali olan durumlardan kaçınırlar. Bu kaçınma davranışı kişiyi olmak istediği kişiden, hedeflerinden, hayattaki önceliklerinden veya sürmek istediği yaşamdan uzaklaştırır. Sosyalleşme sırasında, öncesinde veya sonrasında rahatsızlık verici fiziksel semptomlar yaşarlar. Bu semptomlardan bazıları terleme, yüzde veya boyunda kızarma, nefes darlığı, kalp çarpıntısı, baş ağrısı, sindirim problemleri, mide bulantısı, kas gerginliğidir. Kişi bu semptomlardan sadece bir tanesini yaşayabileceği gibi birden fazla semptomu aynı anda da yaşayabilir.
Utangaçlık ise bir kişilik özelliğidir. Sosyal fobisi olan kişiler aynı zamanda utangaç olabilirler ancak her utangaç kişinin sosyal fobisi yoktur. Ayrıca sosyal fobisi olup utangaç olmayan kişiler de olabilir. Oldukça dışa dönük kişilerin de sosyal fobisi olabilir.
Sosyal fobi ve utangaçlık arasındaki temel farklar
- Sosyal fobi kişinin işlevselliğini olumsuz etkiler. Utangaçlık ise kişinin yaşam kalitesinde belirgin bir bozulmaya yol açmaz.
- Sosyal fobide hissedilen kaygı ve korku daha yoğundur.
- Utangaç kişiler utansalar bile sosyal durumlardan kaçınmazlar. Sosyal fobisi olan kişiler ise kaygıları ile kaçınarak baş etmeye çalışırlar.
- Sosyal fobisi olan kişiler sadece sosyal durum sırasında değil öncesinde ve sonrasında da yoğun kaygı yaşarlar. Utangaç kişiler ise sadece sosyal durum sırasında rahatsızlık hissederler.
- Utangaç kişilerin kaygısı zamanla artmaz, görece sabittir. Sosyal fobisi olan kişilerin kaygısı eğer gerekli yardımı almazlarsa zamanla artma eğilimi gösterir.