Geleceğinizin mimarı olun!
Şema Terapi Nedir?
Çocukluk çağında temel ihtiyaçlar karşılanmadığında, sağlıksız yaşam örüntülerine yol açan şemalar gelişir. Bu temel ihtiyaçlar güvenli bağlanma, bağımsızlık, başarı, kimlik hissi, özgürlük (duygu ve ihtiyaçları ifade etme), kendiliğindenlik ve oyun, gerçekçi sınırlar şeklinde sıralanabilir. Bu temel ihtiyaçları her çocuğun alması gereken psikolojik vitaminler olarak düşünebiliriz. Şema terapide geçmiş ve şimdiki zaman arasında bağ kurulur. Buradaki amaç, güncel tepkilerimizi, kişiler arası iletişim kalıplarımızı, sorunlarla başa çıkma yöntemlerimizi, çocuklukta yaşadıklarımız ve öğrendiklerimiz ışığında keşfetmek ve anlamaktır.
Geçmişimizi değiştirmek evet imkansız. Ancak geçmişi bir araç olarak kullanarak geleceğimizin mimarı olmak bizim elimizde.
Şema Bir Örüntüdür
Şemalar çocukluk ve ergenlik yıllarında gelişir ve yaşam boyunca tekrar tekrar etkinleşir. Örneğin bir çocuğun sık sık başarısızlık hissetmesine yol açacak deneyimler yaşaması gibi. Annesi onu hep kardeşiyle kıyaslayabilir ya da öğretmeni sınıfta onu aşağılayacak şekilde başarısızlığını yüzüne vurabilir. Tekrar tekrar etkinleşen şema, zamanla daha da katı duruma geldiğinden, tepkilerimiz de giderek daha az esnek olur. Bunun sonucunda, bizim şema temelli tepkilerimiz, var olan güncel durumun gerekliliklerine tam anlamıyla uymaz.
Şemaları kişilerin sorun yaşadıkları sıkıntılar- sorun alanları olarak düşünülebilir. Her zaman aktif değillerdir. Bir şey (durum, kişi, anı…) tarafından tetiklenmeleri gerekir. Tetiklendiklerinde sorun alanları olarak kendilerini gösterirler. Aşağıdaki sorulardan bazılarına cevabınız evet ise, şema temelli tepkileriniz aktif demektir.
- Her zaman elinden gelenin en iyisini yapmaya çalıştığın için rahatlamayı ve eğlenmeye zaman ayıramıyor musunuz?
- Etrafınızdaki insanlara kıyasla kendinizi yetersiz hissediyor musunuz?
- Yaşamınızda, ilişkilerinizde veya işinizde önem verdiğiniz bazı şeylerin yanlış veya eksik olduğunu hissediyor musunuz?
Bu temalar şemalarınız ile bağlantılı olabilir.
Bir veya daha fazla şema tetiklendiğinde, belirli bir duygu durumuna girme eğilimindeyiz. Şema terapisinde buna bir mod diyoruz. Modlar yoğun duygular ve davranışlarla karakterize edilir.
Örnek : Sosyal ortamlarda insanların ondan hoşlanmamasından endişe duyan ve gruptaki diğer kişiler tarafından yargılanma korkusu yaşayan bir kişiyi düşünün. Bu kişi diğer insanların onu görmemesi için çaba gösterir ya da kendi ihtiyaçlarından fedakarlık ederek başkalarının ihtiyaçlarına odaklanır.
Bu örnekte, kusurluluk-utanç şeması tetiklenmiştir. Kusurluluk şemasında genel hava, eğer diğerileri ile yakınlaşırsam benim kusurlu olduğumu fark ederler, o halde uzak durmalıyım şeklindedir. Kişide yoğun bir utanç duygusu vardır. Genellikle aşırı eleştirel ebeveynlerin çocuklarında görülür. Kişi de sevilmeye değer değilim inancı oluşur. Bu modda kişi başkalarının ihtiyaçlarına odaklanarak duygularını ve temel duygusal ihtiyaçlarını ihmal etme eğilimindedir.
Şemalar, duygusal ihtiyaçlarımızın yetişkin yaşamlarımızda karşılanmasını engeller. Yaşamla ilgili genel bir memnuniyetsizlik duygusunun yanı sıra, diğer insanlarla etkileşime girme ve bağlantı kurmada zorluklara yol açabilir. Duygusal ihtiyaçlarımız karşılanmamışsa mutluluk hissetmek neredeyse imkansızdır.
Şema terapi, danışanların şemalarını ve ilgili modlarını değiştirmelerine odaklanır. Temel duygusal ihtiyaçların belirlenmesinde yardımcıdır. Terapide danışanlar şemalarının kökenlerini keşfetmek için terapistleriyle birlikte çalışırlar. Şemalarının nereden geldiğini anladıktan sonra, şemaların değiştirilmesi için çalışılır. Şema Terapi hakkında daha fazla bilgi için: Şema Terapi Nedir?