Tükenmişlik Sendromu

Tükenmişlik sendromu ile nasıl başa çıkılır: Belirtileri, nedenleri ve hayatınızı yeniden rayına oturtmanız için öneriler

Tükenmişlik sendromu, işte hissedilen günlük stresten, hem fiziksel hem de zihinsel sağlık üzerinde oluşturduğu ciddi sonuçları nedeniyle ayrılır. Tedavi edilmeyen tükenmişlik sendromu zamanla hafıza, dikkat ya da duygu durumu ile ilgili sorunlara yol açabilir. Sabah uyandığımızda işe gitmenin gözümüzde büyüdüğü zamanlar mutlaka olmuştur. Ancak söz konusu tükenmişlik sendromu (burn-out) olduğunda durum daha farklıdır.. Tükenmişlik sendromunda işe karşı yabancılaşma, insanlardan uzaklaşma isteği vardır. Kişinin performansının düşmesi ile beraber herhangi bir fiziksel rahatsızlıkla açıklanamayan duygusal bir yorgunluk hissedilir.

Çalışmazsak tüm yaşam çürür. Ancak çalışma ruhsuzsa, yaşam boğulur ve ölür. -Albert Camus

Tükenmişlik sendromu (burn-out) nedir?

Uzun bir çalışma gününden sonra hissedilen yorgunluk ile tükenmişlik sendromunda hissedilen sürekli yorgunluk arasında fark vardır. Tükenmişlikte uzun süreli bir yük rol oynar. İş yükünden dolayı sadece rahatsız veya yorgun olmaktan çok, tükenmişlik sendromundan muzdarip bir insan, işlerinin önemi yokmuş gibi düşünür ve kendini bitkin hisseder. Hem kendisinin hem de başkalarının düşüncelerini çarpıtır ve sıklıkla karamsar düşüncelerle meşgul olur. 

Tükenmişlik sendromu, beklentiler ile içinde bulunulan şartlar arasındaki tutarsızlıkla tetiklenir. İlk aşamalarda bireyler stres ve hayal kırıklığının beraberinde duygusal olarak çökmüş hissederler. Zamanla işe olan adaptasyon zayıflar ve işte olumsuz tutumlar sergilemeye başlanır.

Tükenmişlik sendromunun kaynakları 

Bireysel Tükenmişlik: Kişinin iç sesinin, düşüncelerinin aşırı olumsuz olduğu zamanlarda görülür.

Kişiler Arası Tükenmişlik: Patron ile ya da çalışma arkadaşlarıyla sürdürülen zorlu ilişkiler sonucu oluşur. 

Organizasyonel Tükenmişlik: Çalışan ve işin niteliği arasında uyumsuzluk sonucunda oluşur.

Bu sınıflandırmalar tükenmişlik sendromunun istenmeyen etkilerini değiştirmez. Fakat en büyük stres kaynaklarının nereden kaynaklandığını anlamamıza yardımcı olur. 

Tükenmişlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Tükenmişlik sendromu ve depresyon benzer  semptomlara sahiptir. Kontrol edilmezse, tükenmişlik hızlı bir şekilde kronik depresyona dönüşebilir.

Kendinize şu soruları sorun:

• Erken yatsam bile yorgun uyanıyor muyum?
• Her zamankinden daha yavaş hareket ediyor muyum?
• Hazırlanıp evden çıkmak eskiye oranla daha uzun sürüyor mu?
• Küçük işlerin bile karşılayamayacağım kadar çok enerji gerektirdiğini düşünüyor muyum?

Zaman zaman yaptığınız işten daha az zevk almanız normaldir. Ancak işten sonra arkadaşlarınızla ya da ailenizle beraberken de işten nasıl kaçabileceğinize dair düşüncelerle meşgul oluyorsanız, tükenmişlik sendromu yaşıyor olabilirsiniz. 

Dikkat gerektiren bazı işaretler:

• Çok çabuk öfkelenme ve çalışma arkadaşlarına sabır gösterememe.
• Sık sık çalışmamak için hastalıkları mazeret gösterme.
• İş arkadaşlarına, arkadaşlara ve aile üyelerine olan güvenin azalması.

Tükenmişlik Sendromu ile başa çıkmak için öneriler

STRES KAYNAKLARINI AZALTIN

Günlük stres kaynaklarının çok fazla olması tükenmişlik sendromunun gelişmesinde risk faktörüdür. Üretken olmak için sürekli çabalamak zorunda değiliz. Biyolojik olarak sürekli stres altında kalmaya dayanamayız. Yaygın olarak görülen tükenmişlik sendromu nedenlerinin sizin yaşamınızda da olup olmadığına bakın. Eğer bu nedenlerden bazıları size tanıdık geliyorsa önlem almanın zamanı gelmiş demektir. Birkaç örnek:

• Gerçekçi olmayan teslim tarihleri
• Sık sık yaşanan zamanlama ile ilgili organizasyonel problemler
• Dinlenmenize olanak sağlamayan, öngörülemeyen, bir anda ortaya çıkan programlar ya da iş yükleri
• Sürekli değişen çalışma koşullarına ayak uydurmaya çalışma
• Sizin sorumluluğunuzda olmayan görevlerin eklenmesi
• Zor müşteriler ya da çalışma arkadaşlarına maruz kalma

DİJİTAL DAĞINIKLIKTAN KURTULUN

Okunmamış postalarla dolu mail kutuları, notlarla dolu masaüstü, onlarca açık sekmeye sahip tarayıcı pencereleri. Bu dijital dağınıkla uğraşmak çaresiz hissettirecektir. Bilgisayarınızı düzenlemenin vakti gelmiş olabilir.

ZAMANINIZA SAHİP ÇIKIN

Her şeye evet demek ve takviminizi doldurmak tükenmişlik sendromuna doğru hızlı bir adımdır. Burada yapılması gereken ilk iş işlerin ne kadar süre alacağını bilmek ve bir günde ne kadarını  yapabileceğiniz konusunda gerçekçi olmaktır. 

MOLA VERİN

Hem çalışma günleri arasında hem de gün içinde molalar verin. Bu molalarda sosyal aktivitelere yer vermeye çalışın. Sosyal aktiviteler bize bağlantıda hissettirir ve günün geri kalanında kendimizi daha rahat ve umutlu hissetmemize yardımcı olur.

Günümüzde dinlenme ve kendimize zaman ayrıma algımız oldukça biçim değiştirmiş durumda. Artık heryer işyeri haline geldi. Tatildeyken ya da bir kafede kahvemizi içerken kendimizi bir maili cevaplarken bulabiliyoruz. Dinlenme zamanlarınızı sadece dinlenmek için kullanın.Zaman dinlenme zamanıysa işle ilgili en küçük bir görevden bile uzak durun

SONUCU DEĞİL, GÖSTERDİĞİNİZ EFORU ÖDÜLLENDİRİN

Üretkenlik dürtünüz sizi tükenmişliğe götüren şeyse, hiç bitmeyen bir döngü içine girebilirsiniz. Ne kadar çok iş yaparsanız o kadar çok tükenmişlik yaşarsınız. Ne kadar tükenmişlik yaşarsanız kendinizi ödüllendirmek ve sonucunda iyi hissetmek için daha da fazla çalışırsınız. Bu döngüyü kırmak için değerimizi nasıl ölçtüğümüzü değiştirmemiz gerekiyor. Tamamlanan işleri değil gösterdiğimiz eforu ödüllendirmeliyiz. 

How to deal with burnout syndrome: Signs, symptoms, and strategies for getting you back on track.